ابتدا لازم است بدانیم عدم وحدت حوزه و دانشگاه در چه زمینه هایی است، تا با شناخت و رفع آن وحدت را ایجاد کرد. آیا وحدت حوزه و دانشگاه را می توان در وحدت بین علم و دین دانست؟ یعنی حوزه را نماد دین و دانشگاه را نماد علم دانسته و برای وحدت این دو تلاش کنیم. بدیهی است که اینگونه نیست! و چنین تعبیری جفا به هر دو نهاد است. در دانشگاه علوم الهی و دینی نیز تدریس می گردد و در حوزه نیز علوم و تولید علم به وفور یافت می شود. پس این تعبیر نادرست و ناصوابی است.
حال باید دید تبانی موجود بین حوزه و دانشگاه در کجاست تا با شناخت آن بدنبال وحدت باشیم. آیا تبانی در موضوع است؟ مثلا موضوع دانشگاه علوم انسانی و دنیوی است و موضوع حوزه علوم الهی و ملکوتی است؟ تا برای ایجاد وحدت، علوم الهی را به دانشگاه کشانده و پای علوم مادی را به حوزه باز کنیم؟! پاسخ منفی است! چرا که هم در دانشگاه علوم الهی هست و هم در حوزه علوم انسانی و مادی ( مثل منطق و فلسفه) وجود دارد.
آیا تباین در مبادی است و باید برای ایجاد وحدت سعی در نزدیک تر کردن مبادی کرد؟ گفته شده مبادی علمی حوزه با دانشگاه متغایر است؛مبادی علمی حوزه از آموزه های فطری است و مبادی علمی دانشگاه از آموزه های حسی و تجربی است و برای ایجا وحدت باید در مبادی هر دو وحدت ایجاد کرد. اما با دقت در مبادی می بینیم که اینگونه نیست؛ یعنی هم حوزه از مبادی حسی و تجربی استفاده می کند و هم دانشگاه از مبادی فطری و الهی بهره برده است. پس اینجا هم نمی تواند پاسخگویی سوال باشد.
حال باید دید که آیا تباین در مسائل حوزه و دانشگاه است تا با نزدیک کردن مسائل وحدت را ایجاد نمود؟ آیا وحدت مسئله ها می تواند رمز وحدت این دو نهاد باشد؟ بنظر می رسد می شود داوری کرد که "نه".
می بینیم که وحدت را جایی دیگر باید چست. در واقع این دو نهاد به مانند دو بال هستند برای پرنده انقلاب! که هر دو بال باید باز باشند تا پرنده در مسیر پرواز دارای تعادل بوده و به سمت هدف مورد نظر پرواز کند..
لذا وحدت را باید در اهداف و جهت گیری ها دید. حوزه و دانشگاه باید تلاش کنند به سمت هدف گزاری ها و وحدت در اهداف و ارزش ها. و باید معنای واقعی وحدت را در همین مساله دانست. در دانشگاه به رشد علمی و در حوزه به رشد روحی اندیشیده می شود که اتحاد میان این دو تاثیرات بسیار چشمگیری خواهد داشت. و اگر به انسان به عنوان موجود در مسیر خدا نگاه کنیم علم‌ها و ارزش‌ها به هم منتهی می‌شوند
"وحدت حوزه و دانشگاه یعنی وحدت در هدف، و هدف این است که همه به سمت ایجاد یک جامعه اسلامی پیشرفته مستقل، جامعه امام، جامعه پیشاهنگ، جامعه الگو حرکت نمایند." مقام معظم رهبری(خطبه نماز جمعه 26/9/78)
پ ن : در تدوین این نوشته از سخنان استاد آیت الله ملک حسینی نماینده محترم مردم استان کهگیلویه و بویراحمد در مجلس خبرگان استفاده شده است.