یکی از احکام وضعی که از مهم ترین مسایل راجع به رحم جایگزین محسوب می شود حکم اموت یا مادری طفل متولد شده از این روش است. زیرا طفل با دو زن، یکی صاحب تخمک و
دیگری صاحب رحم جایگزین که جنین را پرورش می دهد، رابطه تکوینی دارد. لذا این سوال مطرح می شود که طفل منسوب به کدام یک از دو زن است؛به زن صاحب تخمک یا زن صاحب رحم ؟در اینجا نظرات متفاوتی وجود دارد:
- نظریه مادر بودن صاحب تخمک: بعضی از فقها زن صاحب تخمک رامادر طفل می دانند. مجمع فقه اهل البیت چنین نظر داده است که : ((مادر نوزاد صاحب تخمک خواهد بود. ))
- نظریه مادر بودن صاحب رحم: بعض از فقها زنی را که رحم خود را برای بارداری در اختیار قرار داده و طفل را بدنیا آورده را مادر طفل دانسته اند، چنانچه علامه طباطبایی می گوید:((مادر زنی است که نسب انسان با تولد به او می رسد. ))
- نظریه دو مادری: برخی از فقها و حقوقدانان نظر داده اند که در جایگزینی رحم هم صاحب تخمک و هم صاحب رحم مادر محسوب می شوند. آیت الله فاضل لنکرانی در این خصوص می فر مایند: (( صاحب نطفه و تخمک پدر و مادر او می باشند و صاحب رحم مادر عرفی کودک محسوب می شود. )) همچنین جناب دکتر امامی بر اساس ماده 865 قانون مدنی ایران این نظریه را تقویت و کودک بدنیا آمده را دارا دو مادر می داند.
بر اساس یافته های علمی پذیرفته شده اسپرم و تخمک، لازمه خلقت انسان و آغاز کننده حیات وی بوده و عرف،طفل را فرزند صاحب نطفه دانسته و استمرار وجود جنین در رحم زن را اساس
تولد از او محسوب نمی کند. آیات و روایات فراوانی نیز بر انتساب طفل به صاحب تخمک دلالت دارند همچون آیات 5 و 7 سوره طارق و 72 سوره نحل و روایت صحیحه ابن مسلم؛ نشان می دهد که مادر طفل زوجه صاحب تخمک است.
مع الوصف بین طفل متولد شده و بانوی صاحب رحم و سایر محارم او طبق نظام محرمیت رابطه وجود دارد و این زن گرچه مادر حقیقی نیست اما در حکم حرمت با او تشابه دارد.
- برگرفته از مقاله (( بررسی حکم امومت طفل متولد شده از رحم جایگزین در فقه امامیه _ وحید زارعی شریف و دکتر سید ابوالقاسم نقیبی _ فصلنامه فقه و مبانی حقوق ))